De schrijver Asis Aynan, met een katholiek, islamitische, berber-opvoeding en auteur van het boek VELDSLAG EN ANDERE HERINERINGEN – een autobiografisch verslag over zijn jeugd in Haarlem – ( hij schrijft ook in NRC- bijlage over Noord-Afrikaanse lieratuur, en in het Parool) heeft eens over hem verteld in een of ander televisie programma.
Het gaat hier om de nog steeds in Tanger wonende Mohammed MRABET, die overigens 24 broers en zusters had, maar dit terzijde.
Deze man vertelt verhalen – orale traditie’s dus - ze zijn prachtig, in één woord prachtig, ik heb er ooit enkele gehoord, ze werden op de Franse televisie voorgelezen door Paul Bowles, de Amerikaans schrijver, die tot aan zijn dood toe praktisch zijn hele leven doorgebracht heeft in Tanger. En er woonde.
Bowles heeft de meeste ervan opgenomen op band, ze daarna op papier gezet en uitgegeven. De naam BOWLES staat groot op de omslag, de man waar het om gaat, Mrabet, is véél kleiner weergegeven, zo gaat dat kennelijk in die kringen.

Een ander belangrijke marokkaanse schrijver is Mohammed Choukri (De Hongerjaren) Hij verhuisde eind jaren veertig vanuit het Rif-gebergte naar Tanger In zijn levensverhaal vertelt hij over zijn moeilijke jeugd en hoe hij overhoop lag met zijn ouders (armoede troef, vader die zijn vrouw slaat, vreselijk allemaal). Iedereen in Tanger kent hem. Hij overleed in 2003 en is daar ook begraven. En Simon-Pierre Hamelin, vertaler, heeft er nog steeds een boekenwinkel.

Jammer genoeg zijn al dit soort verhalen aan het verdwijnen, want bij mijn weten heeft niemand, behalve Paul Bowles, de moeite genomen ze ooit op te schrijven. Jane Bowles, de vouw van Paul, is trouwens de initiator van al dit moois.
Ze zat, zoals zo vaak, op een dag in haar eentje in een Tanger’s café, met in de ene hand een sigaret, en met de andere aan een glas nippend.
Toen Mohammed Mrabet, die, net als Choukri, ook van huis weggelopen was, en in die tijd her en der maar wat rondzwierf, haar zag, heeft hij haar in die kroeg een of twee van zijn verhalen verteld, waar ze, volgens hemzelf, veel om moest lachen. Jane heeft haar man en Mrabet met elkaar in contact gebracht en de rest is geschiedenis.

Jane Bowles was een hyperintelligente vrouw, veel te vroeg overleden natuurlijk.
Waarschijnlijk ook vanwege haar overmatig gebruik van drank en andere rotzooi.
Een van haar schitterendste verhalen is TWO SERIOUS LADIES (in het Nederlands vertaald als: TWEE DAMES DIE HET LEVEN ERNSTIG NEMEN) – een ongelooflijk origineel en geestig verhaal. Enige jaren geleden heb ik het voor een habbekrats bij de HEMA op de kop getikt, waar het zo ongeveer naast de rookworsten lag. Het is nauwelijks te bevatten dat zoveel genie zo vlug verloren kan gaan, en op zo’n plek terecht kan komen, trouwens niemand in Nederland heeft enige belangstelling voor die cultuur, heb ik de indruk.
Maar spijt heb ik wel, dat ik die mensen nooit ontmoet heb.. ik bewoog me nu eenmaal in een ander circuit. Of misschien was ikzelf toen nog veel te jong en onervaren geweest om een dergelijke literatuur te begrijpen.
Dit was het voor vandaag ..

© Marie-José VAN DEN HOUT